Als christen mis je iets in de meeste psychotherapieën. Of beter gezegd: Iemand. Want Degene die jou ontworpen heeft, wordt doorgaans niet bij de behandeling betrokken. Insight Focused neuroTherapy (IFnT) is een Nieuw-Zeelandse therapie waarin geloof en psychologie wél samenkomen. Eva-redacteur Petra Butler volgde een tweedaagse cursus en doet verslag.

Kun je de herstellende kracht en liefde van God vinden in de psychologie? En kan een mens blijvend veranderen? Volgens psycholoog/counselor Esther Jansen, die IFnT naar Nederland haalde, is het antwoord op beide vragen ‘ja’. Ze past de therapie toe in haar praktijk, geeft er cursussen in en wil er zoveel mogelijk mensen mee in aanraking brengen. “Veranderen kan echt”, zegt ze. “Het is aantoonbaar dat je hersenen door therapie kunnen veranderen. Ze zijn niet ‘af’ na je puberteit, zoals wetenschappers vroeger dachten, maar blijven zich aanpassen.”

Wij, tien cursisten uit heel Nederland, zijn naar Harderwijk getogen om de grondbeginselen van IFnT te leren kennen. De meesten hebben een achtergrond in de geestelijke gezondheidszorg, al is de cursus volgens de beschrijving geschikt voor zowel hulpverleners als hulpzoekenden. Wat we gemeen hebben is ons geloof én interesse in de menselijke psyche.

Gevangenis

Op de website lees ik dat Insight Focused neuroTherapy een nieuwe, niet-sturende counselingsmethode is, toepasbaar bij tal van psychische problemen, waaronder depressies, angsten en trauma’s. IFnT leidt volgens de site tot ‘het ervaren van de vrede van God en een groter gevoel van tevredenheid.’ Grondlegger is de Nieuw-Zeelandse psychotherapeut Pauline Skeates, die gebruikmaakte van recente inzichten uit de  hersen- en gedragswetenschappen. Skeates schrijft in haar boek Leven vanuit bewustzijn dat we als mensen vaak geneigd zijn ons te verbergen voor God en elkaar. Veelal ligt de oorzaak in de kindertijd, toen we (onbewust) manieren ontwikkelden om onszelf te beschermen tegen emotionele pijn. Maar als je volwassen bent, worden die overlevingsmechanismen (‘altijd lief zijn’, ‘héél hard werken’…) een soort gevangenis. Esther Jansen vertelt dat we als volwassenen kunnen besluiten ons niet meer te verbergen, maar voluit te gaan leven. “God kent ons volledig, met Zijn hulp kun je ontdekken wat je blauwdruk is, je diepste kern. Je mag als het ware terugvallen in het beeld van God voor jou.”

Creatief

Ik vind het een mooie uitleg, maar vraag me heel rationeel af hoe IFnT concreet in z’n werk gaat. Voor ik daarop antwoord krijg, doen we een oefening die onze creatieve kant aanspreekt. We horen een gospellied en krijgen de opdracht een tekening te maken over God en onszelf. Er staat een tafel klaar vol papier, verf, krijtjes, lijm en frutsels. ‘Hm, is dit iets voor mij?’ twijfel ik. Maar al snel zitten we allemaal geconcentreerd te tekenen, kleuren en plakken.

“Schrijf op waarvan je je bewust wordt”, zegt Esther daarna opnieuw. En dan blijkt dat je al tekenend toch nieuwe dingen opmerkt. Iemand vertelt dat er een blokkade op haar tekening staat en dat het inderdaad is of er af en toe iets in haar geblokkeerd raakt, zodat Gods liefde niet door kan stromen. Ze wil daar graag over doordenken.

Zeg hallo

’s Middags krijgen we uitleg over de praktische uitvoering van IFnT: “Allereerst neem je een symptoom in gedachten, bijvoorbeeld een angst, en je neemt de tijd om je daarvan bewust te worden. Andere gedachten laat je waaien. Dan verwoord je waarvan je je bewust wordt en je zegt daar – voor zover dat lukt – ‘hallo’ tegen op een accepterende en vriendelijke manier. Je zegent het symptoom als het ware: het is een belangrijk aanknopingspunt. Ben je in therapie, dan herhaalt de therapeut datgene wat je zegt letterlijk, met dezelfde intonatie en gezichtsuitdrukking. Dat is belangrijk om te voorkomen dat je gaat nadenken over wat de therapeut zegt en de draad kwijtraakt. Je verwoord wat er bij je omhoog komt, zodat je dichter bij de bron van het symptoom komt. En je blijft met een vriendelijke houding kijken’”

Voorbeeld

Ik weet niet wat ik me erbij moet voorstellen. Dat verandert als Esther een voorbeeld geeft. Chantal was bang voor katten en dat was lastig. Zeker toen ze een vriend kreeg met… een kat. Door met een counselor nieuwsgierig en vriendelijk naar haar angst te kijken, kwamen er herinneringen boven die verklaarden hoe haar angst ontstond: haar moeder haatte katten en werd razend als ze er eentje zag. Het onprettige gevoel dat ze daarvan kreeg als kind, koppelde ze onbewust aan katten. Toen Chantal verder inzoomde, herinnerde ze zich een positieve ervaring met een jong katje, dat ze als kind ooit op schoot had. Haar brein werd nu geconfronteerd met conflicterende gevoelens – en probeerde die op te lossen door informatie te reorganiseren en nieuwe hersenverbindingen te vormen. Chantal merkte na enkele sessies dat haar kattenangst verdween. Ze kreeg de opdracht zich minimaal twee weken lang dagelijks op dit proces te concentreren, om de nieuwe hersenverbindingen te versterken.

Pijnlijke ervaringen

Tijdens een pauze vraag ik Esther waarom ze IFnT naar Nederland haalde. “In 2005 volgde ik in Denemarken een cursus met Pauline Skeates”, vertelt ze, “en haar boodschap trof me zo, dat ik haar vroeg hierheen te komen. De combinatie van psychologie en geloof die zij biedt, is hier hard nodig. Nederlanders zijn vaak erg kritisch, naar anderen én zichzelf. Bij haar ervoer ik vrijheid, ruimte en genezing.” Esther richtte met een team IFnT Nederland op. “Ik verlang er sterk naar dat steeds meer mensen deze methode kunnen toepassen en herstel en heelheid gaan ervaren.”

De tweede cursusdag krijgen we meer oefeningen om onze bewustwording te vergroten. Daarnaast demonstreert Esther met vrijwilligers hoe IFnT werkt. Opvallend is hoe ze de beleving van de cursist volgt, en diens woorden letterlijk herhaalt. Voor mij als toeschouwer lijkt het wat kunstmatig, maar de proefpersonen waarderen het. Daarna proberen we de IFnT-methode onderling toe te passen. Ik vind het moeilijk om niets toe te voegen aan wat mijn medecursist zegt, maar merk wel dat we verder komen.

Aan het eind van de cursus koop ik een boek van Pauline Skeates om meer over IFnT te lezen. Het vriendelijk en zonder oordeel naar mijn eigen innerlijk luisteren, blijft lastig – ik blijk veel kritiek te hebben op wat ik zelf denk, een échte Nederlandse dus! – maar oefenen helpt en ik krijg inderdaad steeds meer associaties. Eens kijken of het uiteindelijk lukt die gedachtendraden te volgen naar hun oorsprong…

Petra Butler  •   EVA magazine 10-2012